به گزارش تجارت‌نیوز، یکی از چالش‌های که در شرایط فعلی کشور با آن دست و پنجه نرم می‌کند توقف تولید و تعطیلی بنگاه‌های تولیدی است. مهم‌ترین علت این اتفاق چیست؟
سیامک قاسمی، کارشناس اقتصادی معتقد است کشور در رکود تورمی عمیقی قرار دارد. از نظر عمق دوره یا گپ رکود تورمی، یکی از قوی‌ترین و بلندترین‌هاست که در کل ۴۰ سال گذشته پنجمین رکود تورمی در اقتصاد ایران محسوب می‌شود. همچنین با توجه به نرخ رشد اقتصادی که منفی پنج درصد و تورم نقطه به نقطه نزدیک ۵۰ درصدی، فاصله‌ی قابل توجهی بین این دو شاخص وجود دارد.
وی در گفتگویی تفصیلی با تجارت‌نیوز، علت این رکود تورمی را اینگونه توضیح داد: دلیل مشخص این رکود تحریم است، چون درآمدهای نفتی کشور به طور مشخص کاهش پیدا کرده و روی درآمدهای ارزی تاثیر گذاشته است که بین ۴۰ تا ۵۰ میلیارد دلار کاهش پیدا کند. اقتصاد ایران در حالت بحران بین ۹۰ تا ۱۰۰ میلیارد دلار صادرات نفتی و غیرنفتی دارد، اما در امسال در بهترین حالت نزیک به ۴۰ تا ۴۵ میلیارد دلار درآمد خواهد داشت.
وی افزود: وقتی نرخ رشد اقتصادی منفی و کشور در شرایط رکودی است همه بخش‌های اقتصادی یک مدل وارد رکود نمی‌شود، بعضی از بخش‌ها عمیق‌تر و بخشی دیگر رکود کمتری را تجربه می‌کنند. بعد از بخش نفت(با رشد منفی ۱۵) که بیشترین لطمه را می‌خورد، بخش صنعت رکود تورمی را خیلی عمیق تجربه می‌کند. علت آن تحریم‌هاست، چون صنعت از نظر ماشین‌آلات و مواد اولیه به خارج از کشور وابسته است و موانع تجارت زیادی دارد.
وی عنوان کرد: رکود تورمی باعث شده اولا در ایران صف تجارت کشیده شود، دوما سطح تورم بالا برود، قدرت خرید مردم پایین بیاید، اقتصاد جمع شود و به طور مشخص طبق آخرین آمارها صنعت رشد منفی ۶٫۵ درصد نرخ داشته است. پس این که صنعت بیشترین رکود تورمی را احساس می‌کند، ویژگی رکود تورمی در ایران است.
قاسمی در ادامه به بررسی علل داخلی رشد منفی صنعت در کشور پرداخت که بر این اساس مسائل داخلی از قبیل مشکل سرمایه در گردش و منابع پولی، موانع داخلی کسب و کار، عدم ساختار سالم مالیاتی و فشار مالیاتی(چون درآمدهای دولت پایین آمده فشار مالیاتی برای جبران درآمدهای نفتی افزایش یافته) از جمله علل داخلی توقف فعالیت بنگاه‌های صنعتی است. از نگاه او، در دوره‌های رکود، فشارهای مالیاتی بیشتری روی بنگاه‌های اقتصادی است، و از معافیت‌های مالیاتی خبری نیست، بنابراین فرارهای مالیاتی به آن دامن می‌زند.
ضربه‌پذیری بخش‌های مختلف از دوره فعلی
وی میزان ضربه‌پذیری بخش‌های مختلف صنعتی را شرایط رکود تورمی ترسیم کرد که نفت جلوتر از دیگر بخش‌ها قرار می‌گیرد.
او گفت: پس از برجام بیشترین تاثیر مثبت را بخش نفت گرفت و حالا آن تاثیر مثبت را پس می‌دهد. بعد از بخش نفت بیشترین تاثیر منفی را کارگاه‌های بزرگ صنعتی دارند مثلا خودروسازی. در وسط نمودار صنعت ساختمان قرار دارد و پس از آن بخش کشاورزی قرار می‌گیرد. در انتها بهترین وضعیت اقتصادی را بخش خدمات دارد چون ویژگی این بخش ضربه‌پذیری از تحریم‌ها و بحران و کمبود منابع ارزی خیلی پایین است.
وی همچنین در این خصوص عنوان کرد: در بخش صنایع بخش‌هایی که بازار هدفشان مختص به ایران است شرایط بدتر و بحران تقاضا بیشتری دارند. چون محصول صنعتی که با قیمت تمام شده بالایی ساخته می‌شود به واسطه عواملی مثل بالا بودن هزینه‌ها، گرانی ارز و واردات و بازاری که کوچک شده با بحران تقاضا مواجه است. هرچه صنعت رویکری صادراتی داشته باشد و به سمت بازارهای خارجی حرکت کند شرایط بهتری خواهد داشت.
قاسمی گفت: طبق آخرین گزارش مرکز آمار ایران نرخ رشد بخش صنعت منفی ۶٫۵ درصد و بخش خدمات صفر بوده است. صفر بودن در شرایطی که کل رشد اقتصادی منفی است یک امتیاز مثبت است، بنابراین خدمات بخش پویا اقتصاد ایران در دوره رکود تورمی است. پویا نه این که فرصت‌های بزرگی دارد یعنی بهتر از بقیه بخش‌ها است.
وی رفتار دولت در شرایط سخت اقتصادی را این گونه تشریح کرد: دولت مدت‌هاست در ایران به جای این که مشکل حل کند در اقتصاد سر منشا مشکلات بوده است. دولتی که سطح هزینه‌هایش بالا رفته و فراتر از توان مالی‌اش وعده و هزینه برای خود ایجاد کرده مجبور است که درآمد تعریف کند. درآمدهای طبیعی که هیچ وقت در هیچ جای دنیا درآمد پایدار نیست صرف هزینه‌های جاری نمی‌شود.
وی در ادامه درباره خطاهای دولت ادامه داد: دولت تنها مسئول برای تمام ناکارآمدی‌های اقتصادی است. ۸۰ هزار میلیارد تومان حقوق بازنشسته‌های که دو بنیاد ورشکسته نمی‌توانند تامین کنند را تقبل می‌کند تا پرداخت کند. دولت یارانه سوخت می‌دهد به خاطر این که نگران تبعات اجتماعی رفتار درست اقتصادی افزایش قیمت بنزین است. دولت سایزش بزرگ است و به تعداد زیادی از کارمندان دولتی حقوق می‌دهد. ۳۸ هزار میلیارد تومان یارانه می‌دهد به این علت که هنوز نمی‌تواند باقدرت بخشی از آن را حذف کند.
عدالت مالیاتی اجرا نمی‌شود
وی افزود: دولت یک سقف بزرگ هزینه‌ای برای خود ایجاد کرده و مجبور است درآمد بسازد، درآمد نفتی به شدت افت کرده و مجبور است به دیگر منابع درآمدی از قبیل مالیات فشار وارد کند، اما آن بخشی که مردم در پرداخت مالیات با آن مشکل دارند این است که متوازن گرفته نمی‌شود، یعنی عدالت مالیاتی اجرا نمی‌شود. این که برخی از نهادها و سازمان‌ها می‌توانند معافیت مالیاتی داشته باشند و عدم وجود سیستم هوشمند مالیاتی فرار مالیاتی وجود دارد.
وی در خصوص مالیات از بنگاه‌های تولیدی گفت: شاید بنگاه‌های تولیدی دم‌دست‌ترین نهادها برای گرفتن مالیات هستند. فشار اصلی به مردم از این منظر است که احساس عدالت مالیاتی وجود ندارد و خیلی‌ها از دامنه مالیاتی بیرون هستند، وگرنه دولت در نقش حاکیمتی خود مثل همه جای دنیا باید مالیات بگیرد اما وقتی متوازن نیست و عدالتی وجود ندارد، فشار بیشتری را وارد می‌کند.
سیامک قاسمی در پایان عنوان کرد: در شرایط رکودی باید درآمد دولت از منابع مالیاتی کاهش پیدا کند ولی دولت در ایران چون نمی‌تواند خودش را کوچک کند و هزینه‌های خود را کاهش دهد، مجبور است فشار مالیاتی ایجاد کند.
