به گزارش تجارت‌نیوز، نشریه اقتصادی فوربس، یکی از معتبرترین مجلات جهان، اخیراً فهرست ۱۰۰ غول اقتصادی خاورمیانه را در سال ۲۰۲۲ منتشر کرد که در این میان نامی از شرکت‌های ایرانی به چشم نمی‌خورد. عرستان سعودی با ۳۳ شرکت و امارات متحده عربی با ۲۵ شرکت، در رده‌های اول و دوم این فهرست قرار دارند. قطر و کویت نیز به ترتیب با ۱۶ و هشت شرکت عملکرد بهتری نسبت به سایر کشورهای منطقه داشته‌اند.
در بین ۱۰۰ غول اقتصادی خاورمیانه، آرامکو عربستان بهترین عملکرد را دارد. سابیک عربستان و بانک ملی قطر نیز در رده‌های دوم و سوم این فهرست دیده می‌شوند. اما از شرکت‌های ایرانی حتی در رده صدم فهرست فوربس خبری نیست.
عملکرد این ۱۰۰ شرکت نشان می‌دهد که آن‌ها در سال ۲۰۲۱ میلادی ۲۰۱٫۷ میلیارد دلار درآمد خالص کسب کرده‌اند. یعنی رشد ۱۲۱ درصدی درآمدها نسبت به سال ۲۰۲۰٫
عملکرد بهتر غول‌های خاورمیانه نسبت به اقتصاد جهان
به نظر می‌رسد خوابیدن تب کرونا و البته روند صعودی قیمت نفت بیشترین تأثیر را در بهبود عملکرد این منطقه نفت‌خیز داشته است. به‌ویژه آنکه اکنون بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان هم با رشد فزاینده تورم مواجه هستند.
جنگ‌افروزی روسیه در اوکراین نیز در این سال بیش از پیش به ناآرامی‌های اقتصاد بین‌الملل دامن زد. با این حال به لطف افزایش قیمت نفت و حامل‌های انرژی غول‌های مالی و صنعتی خاورمیانه عملکرد بهتری نسبت به شرکت‌ها در سایر نقاط جهان داشتند. اما در این شرایط هم شرکت‌های ایرانی نتوانسته‌اند هم‌پای همسایگان خود پیش بروند.
در این بین شرکت‌های حاشیه خلیج‌فارس به‌سرعت در حال اضافه‌شدن به فهرست ۱۰۰ غول اقتصادی خاورمیانه هستند. به‌ویژه در بین ۲۴ تازه‌وارد به این فهرست، نام شرکت‌های اماراتی می‌درخشد. ازجمله آن‌ها می‌توان به اداره برق و آب دبی، هولدینگ آلفا دابی، شرکت Fertiglobe، شرکت نفت و گاز ADNOC Drilling و AD Ports از ابوظبی اشاره کرد. عربستان سعودی نیز با داشتن سهم ۳۳ درصدی در این فهرست بدون رقیب مانده است.
بزرگ‌ترین غول نفت و گاز جهان، یعنی آرامکو عربستان، با ۴۰۰.۵ میلیارد دلار فروش و ارزش بازار ۲.۳ تریلیون دلار در صدر فهرست ۱۰۰ شرکت بزرگ خاورمیانه قرار دارد.
به‌طور کلی شرکت‌های فعال در بخش انرژی، صنایع و پتروشیمی در این فهرست بیش از ۶۵ درصد از کل درآمد خالص ۱۰۰ شرکت برتر فوربس را تشکیل می‌دهند. در این فهرست بخش بانکداری و خدمات مالی با ۴۲ شرکت بیشترین نماینده را دارند.
چرا شرکت‌های ایرانی در فهرست فوربس جایی ندارند؟
جا ماندن شرکت‌های ایرانی از فهرست غول‌های خاورمیانه شاید نکته‌ای قابل تأمل باشد. در نگاه اول به نظر می‌رسد تحریم‌ها عاملی شده‌اند تا این شرکت‌ها بیشتر از هر زمان دیگری کوچک به نظر برسند. همچنین ممکن است ذهن برخی از افراد به شرایط رکودتورمی صنایع ایران یا تراز منفی شرکت‌های مالی برود.
گرچه این‌ها عواملی مؤثر در بیرون ماندن شرکت‌های ایرانی از فهرست فوربس هستند، اما باید علت اصلی را در جای دیگری جستجو کرد. اینکه اکنون اقتصاد ایران احتمالاً به دست گروه‌هایی می‌چرخد که عنوان شرکتی خاص و دقیقی ندارند. حتی نهادهایی در این اقتصاد فعالیت دارند که بیش از ۴۰۰ شرکت را در زیرمجموعه خود دارند. آیا داشتن ۴۰۰ شرکت با گردش مالی چند هزار میلیارد تومانی برای قرار گرفتن در این فهرست کافی نیست؟
همچنین این گروه و حتی شرکت‌های رسمی داده‌های در دسترسی ندارند که در پژوهش‌های داخلی و خارجی مورد استفاده قرار گیرد. از این رو می‌توان بخشی از ماجرا را از این بعد بررسی کرد. چه بسا اگر داده‌های دقیقی وجود داشت، حداقل چند شرکت ایرانی هم در این فهرست قرار می‌گرفتند.
برای مطالعه بیشتر خبر تورم ایران از دید بانک جهانی را بخوانید.
